Tất tần tật về "tiên dược" đông trùng hạ thảo

[tintuc]

Đông trùng hạ thảo được ví như "tiên dược", có giá trị kinh tế cao với các tác dụng vượt trội trong việc chăm sóc sức khỏe và sắc đẹp. Vậy đông trùng hạ thảo là gì? Cách phân biệt và phân loại? Giá đông trung hạ thảo là bao nhiêu? Những tác dụng của đông trùng hạ thảo và cách sử dụng như thế nào? Bài viết dưới đây sẽ giúp mọi người hiểu rõ hơn về loại thảo dược quý hiếm này.

Đông trùng hạ thảo là gì?

Đông trùng hạ thảo theo cách hiểu dân gian thì mùa đông là con trùng, mùa hạ là thân thảo. Nó là sự kết hợp của côn trùng và thực vật.

Đông trùng hạ thảo tự nhiên

Vào mùa đông ẩm ướt, nấm bắt đầu ký sinh lên sâu non và hút hết chất dinh dưỡng từ bên trong khiến sâu non chết dần. Lúc này, bề ngoài của chúng sẽ giống như những con côn trùng (động vật). Nhưng đến mùa hè, nấm mọc ra khỏi sâu thành ngọn cỏ (thực vật/thảo mộc), vươn lên khỏi mặt đất và phát tán các bào tử. Trong tự nhiên, loài thảo dược quý hiếm này được tìm thấy ở những ngọn núi cao 4 - 5.000 m thuộc Tây Tạng (Trung Quốc), Bhutan. Tuy nhiên, đông trùng hạ thảo đang có nguy cơ tuyệt chủng do mang lại kinh tế cao, khiến hoạt động khai thác tràn lan.

Đông trùng hạ thảo nuôi trồng

Đông trùng hạ thảo tự nhiên thời gian hình thành lâu nên số lượng ít, trong khi hàm lượng dinh dưỡng trong đông trùng cao nên nhu cầu sử dụng lớn, đẩy giá thành lên. Vì vậy các chuyên gia đã nghiên cứu nhân giống đông trùng hạ thảo từ loại nấm sinensis nhưng vật chủ là nhộng tằm hoặc sinh khối, nuôi trong phòng thí nghiệm.

Phương pháp nuôi cấy nấm đông trùng hạ thảo

1. Kí sinh trên vật chủ là nhộng tằm

Phương pháp này cho phép cấy trực tiếp nấm đông trùng hạ thảo lên vật kí sinh là nhộng tằm, sau đó theo dõi những con nhộng nhiễm nấm sẽ bắt đầu được chuyển vào phòng chăm sóc để phát triển quả thể, còn những con nhộng không bị nhiễm nấm sẽ loại bỏ.

Phương pháp này là thu được đông trùng hạ thảo tươi có thành phần hoạt chất tương tự đông trùng hạ thảo nguyên con. Hàm lượng dinh dưỡng cao. Thời gian nuôi cấy mất 2 - 2.5 tháng là có thể thu hoạch và cho sản lượng lớn.
Thành phẩm thu được là nhộng tằm và sợi nấm quả thể. Quy trình trồng nấm mô phỏng gần giống nhất với quá trình hình thành, phát triển của đông trùng hạ thảo tự nhiên nên sản phẩm được ưa chuộng hơn và giá thành cũng cao hơn phương pháp nuôi cấy sinh khối.

2. Nuôi cấy trên sinh khối

Nuôi cấy trong môi trường phòng nghiệm hoàn toàn. Từ sinh khối là hỗn hợp bột gồm gạo lứt, nhộng tằm, 1 số chất dinh dưỡng say nhuyễn. Sau đó người ta sẽ cấy giống nấm đông trùng lên hỗn hợp sinh khối này và chăm sóc theo các tiêu chuẩn về nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm,.... Thời gian nuôi trồng khoảng 2 – 2. 5 tháng.

Thành phẩm thu hoạch là sợi nấm dạng thảo màu vàng cam trong giá thể. Phần sợi nấm vàng cam sẽ được tách khỏi phần đế để mang đi sấy khô, đảm bảo quá trình bảo quản được trong thời gian dài. Nhiều người thích sử dụng nấm đông trùng hạ thảo tươi muốn dùng được lâu thì sẽ mua nguyên cả phần sợi và phần đế, vì nếu tách sợi nấm ra là sẽ bị hỏng ngay. Tuy nhiên, nấm đông trùng hạ thảo tươi để tốt nhất chỉ nên sử dụng trong khoảng thời từ 7- 14 ngày.

Đây là loại phổ biến nhất trên thị trường hiện nay, được nhiều công ty, cá nhân, tổ chức, hợp tác xã nuôi cấy. Ghi nhận thành phần công dụng cũng rất tốt, thuộc nhóm danh dược cao cấp, giá trị phòng bệnh, tăng cường sức khỏe cao. Giống nấm đông trùng hạ thảo được lựa chọn kỹ lưỡng trước khi đưa vào sản xuất với số lượng lớn, nhằm đảo bảo chất lượng, cung ứng thành phẩm có giá trị.

Kĩ thuật và quá trình nuôi trồng

Giai đoạn 1: Nuôi cấy sợi

Đưa các nấm sinensis vào các lọ thủy tinh (lọ cơ chất), lưu giữ trong phòng tối, nhiệt độ duy trì 18 – 20 độ C, độ ẩm 75 – 805. Phòng đảm bảo tối, lọ cơ chất đảm bảo phải kín. Từ 10 – 20 ngày tiếp theo sợi nấm sẽ lan rộng khắp lọ cơ chất. Hoàn thành giai đoạn 1.

Giai đoạn 2: Hình thành quả thể

Khi các lọ cơ chất đã được bao phủ kín sợi nấm, các lọ cơ chất bắt đầu chuyển sang phòng sáng để hình thành quả thể. Ở phòng sáng điều kiện phòng: 18 – 20 độ, độ ẩm 75 – 80%. 1 ngày chiếu ít nhất 12 giờ ánh sáng ở 1000 Lux. Lưu ý, giai đoạn này để phòng vi khuẩn, nấm có hại cần mở cửa phòng ngày 2 lần, mỗi lần 30 phút.

Sau 2 tuần sợi nấm sẽ bắt đầu mọc trên các bề mặt sinh khối. Kết thúc giai đoạn 2.

Giai đoạn 3: Tăng tốc nuôi quả thể Ở giai đoanh này nhiệt độ phòng vẫn duy trì 18 – 20 độ nhưng độ ẩm lên 85%, ngày chiếu sáng 12 giờ với cường độ 700 Lux. Cửa phòng vẫn cần mở thông ngày 2 lần để đón ánh sang.

Giai đoạn 3 cần theo dõi sát sao mỗi ngày, loại bỏ kịp thời những lọ quả thể bị hỏng. Có thể thu hoạch sau 2 tháng.

Giai đoạn 4: Thành phẩm Thu được sợi nấm dài, màu vàng cam, đỏ cam, dạng sợi mỏng. Sấy khô giai nhưng nhai giòn, thơm vị thảo dược.

Đặc điểm nhận biết đông trùng hạ thảo tự nhiên

Để nhận biết đông trùng hạ thảo tự nhiên chuẩn, có thể căn cứ vào các đặc điểm sau:

Phần thân sâu và nấm nối liền với nhau, tổng chiều dài khoảng 10 – 11cm, rộng khoảng 10mm.
Phần thân có hình dạng giống con tằm, dài 3 – 5cm, có màu vàng sẫm hoặc màu nâu vàng sẫm.
Thân có nhiều vân ngang, ở phần đầu nhỏ hơn, màu đỏ sẫm và có các vằn khía rõ ràng. Thân dễ bị gãy, bên trong có ruột màu trắng ngả vàng, nhìn thấy ruột hình chữ V.
Phần thảo mọc thẳng đứng giống chiếc gậy, có màu nâu sẫm, vỏ xù xì mang hạt chứa nang bào tử. Phần đầu phình to, dẻo dai, khó bẻ gãy ngay cả khi đã sấy khô.
Có 8 cặp chân nhưng chỉ có 4 cặp ở giữa bụng lộ rõ.

Hướng dẫn phân biệt đông trùng hạ thảo thật – giả

Sản lượng đông trùng hạ thảo trong tự nhiên rất khan hiếm, mỗi năm chỉ chưa đến 80kg, hoàn toàn không đáp ứng được nhu cầu của người dùng khắp thế giới. Do đó, nhiều cơ sở kinh doanh đã có những hành vi làm giả hết sức tinh vi như dùng thạch cao, bột ngô để “nặn” ra con đông trùng. Hay nhồi nhét thêm các đoạn lõi thép làm giả và tăng trọng sản phẩm. Để nhận biết đông trùng hạ thảo chất lượng, bạn đọc có thể tham khảo những bí quyết sau:

Quan sát hình dáng bên ngoài

Đông trùng thật có phần đầu và thân thảo ngắn, mấu nối giữa hai bộ phận không thấy rõ. Ở thân cứ 3 vân sẽ có 1 nếp gấp và xếp thành một hàng thẳng, toàn thân có khoảng 20 – 30 vằn khía. Khi bẻ con đông trùng ra sẽ có màu trắng, không có sơ, ở giữa có lõi hình chữ V màu đen.

Loại giả các nếp gấp không tự nhiên, xếp bằng phẳng. Khi bẻ không có lõi ruột bên trong hoặc lõi làm bằng thép giả, mặt cắt màu trắng nhạt, nhẵn bóng, không tự nhiên. Đông trùng thật cầm lên cảm giác như bông trong khi loại giả thường nặng hơn.

Dựa vào mùi hương

Loại thật có mùi thơm đặc trưng, nồng tương tự mùi nấm hương. Khi sấy khô hoặc đốt nóng thì càng thơm. Loại giả khi đốt cháy mùi thơm sẽ mất dần.

Nhận biết qua mùi vị

Đông trùng thật khi nhai có mùi thơm, hơi dính răng, càng nhai lâu càng thơm. Loại giả thường cứng, mùi nồng như đất sét, càng nhai mùi vị càng nồng hắc, dính răng và có vị ngọt.

Phân loại đông trùng hạ thảo

Ngày nay, nhờ sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật mà nhiều quốc gia trong đó có Việt Nam đã nuôi cấy thành công đông trùng hạ thảo nhân tạo. Do đó, thực tế trên thị trường có nhiều loại khác nhau.

Theo nguồn gốc của đông trùng hạ thảo

Căn cứ vào nguồn gốc người ta chia thành 2 loại gồm tự nhiên và nhân tạo với sự chênh lệch rõ rệt về giá thành.

Tự nhiên: Vô cùng quý hiếm với hàm lượng dưỡng chất cao nhất, được tìm thấy ở Tây Tạng, Bhutan và một số tỉnh của Trung Quốc. Giá thành đắt đỏ dao động khoảng 1.5 – 2 tỷ đồng/kg, sản lượng khai thác một năm chưa đến 80kg.
Nhân tạo: Nuôi cấy nấm trên cơ thể ấu trùng nhộng tằm hoặc trên cơ chất như gạo lứt, ngô, đậu xanh, vỏ trứng,…và thu hoạch nấm. Giá thành đa dạng tùy chất lượng, khoảng 40 – 55 triệu đồng/kg khô.

2. Theo trạng thái

Gồm đông trùng hạ thảo tươi hoặc phơi sấy khô, mỗi loại có đặc điểm và cách sử dụng khác nhau.

Loại tươi: Khai thác chưa quá 1 tháng, được bảo quản trong nhiệt độ thấp, đặc trưng bởi mùi thơm hơi nồng của nấm. Đây là loại có hàm lượng dưỡng chất cao nhất.
Loại khô: Được xử lý nhiệt phân bằng cách phơi, sấy khô từ loại tươi để tiện lợi trong bảo quản và sử dụng. Có mùi tanh nồng, hàm lượng dưỡng chất đạt khoảng 95 – 98% so với loại tươi, có thể bảo quản 3 năm.

3. Theo hình thái

Đông trùng hạ thảo có thể ở dạng nguyên con hoặc bào chế thành các dạng chế phẩm khác nhau.

Nguyên con: Giữ nguyên hình dáng của con đông trùng hạ thảo gồm cả phần thân và sợi nấm. Loại này thường rất đắt, được dùng để sắc thuốc, hầm canh hoặc nhai sống.
Dạng bột: Được nghiền nhuyễn thành dạng bột mịn, thường dùng để nấu cháo, pha trà.
Dạng nước: Chiết xuất thành dạng nước, có thể kết hợp thêm nhiều thành phần khác và đóng thành chai, dùng để uống trực tiếp.
Dạng viên nang: Là dạng bột mịn nhưng đóng thành viên nang để dễ sử dụng và bảo quản.
Dạng trà túi lọc: Được đóng thành túi lọc trà, dùng để uống hàng ngày rất tiện lợi.

Giá đông trùng hạ thảo

Đông trùng hạ thảo tự nhiên vô cùng đắt đỏ, dao động từ 1.5-2 tỷ đồng/kg, sản lượng khai thác mỗi năm chưa tới 80kgs.

Tham khảo một số loại nuôi cấy trên thị trường hiện nay:

Đông trùng hạ thảo được nuôi cấy trên nhộng tằm tươi giá bán khoảng 8 triệu/100 g và 6 – 7 triệu/20 g sấy khô.
Loại đông trùng hạ thảo nuôi cấy quả thể tươi có giá tham khảo 2 triệu/kg
Đông trùng hạ thảo nuôi cấy trên nhộng tằm sấy khô giá khoảng 6,4 triệu đồng/20 g
Loại nuôi cấy trên quả thể khô sấy lạnh giá 3,3 triệu đồng/30 g
Nuôi cấy cấy trên quả thể sấy đối lưu giá khoảng 1,5 triệu đồng/20 g
Bột sinh khối giá khoảng 1,5 triệu đồng/150 g
Loại đông trùng hạ thảo nuôi cấy thái lát giá khoảng 1 triệu đồng/500 g

Tác dụng của đông trùng hạ thảo

Đối với sức khỏe

Không phải ngẫu nhiên mà đông trùng hạ thảo được mệnh danh là “thiên dược” và được nhiều người săn đón cho dù giá cả đắt đỏ đến như thế.

Theo Y học cổ truyền

Hàng ngàn năm về trước, đây là dược liệu quý chỉ dùng để dâng vua chúa, đế vương.

Theo YHCT, đông trùng hạ thảo có vị ngọt, tính ấm, quy kinh Phế và Thận. Có công dụng bổ phế, ích can thận, bổ tinh túy, chỉ huyết, bổ dưỡng tạng phủ, hóa đàm.

Vị thuốc quý này thường được dùng để điều trị bệnh về thận như yếu sinh lý, xuất tinh sớm, rối loạn cương dương, hen suyễn, viêm phế quản, ho lâu ngày, ho ra máu, đau nhức xương khớp, đái đường, cơ thể lao lực,….

Theo Y học hiện đại

Các nghiên cứu khoa học hiện đại cho thấy, trong đông trùng hạ thảo có tới 17 acid amin khác nhau và hàm lượng vitamin (A, C, B12, E, K,…), nguyên tố vi lượng (Mn, Al, K, Na, Mg…), D-mannitol dồi dào.

Đặc biệt phải kể đến những thành phần hoạt chất quý hiếm, khó tìm thấy ở các dược liệu tự nhiên khác như nhóm HEAA, Acid Cordyceptic, Adenosine, Hydroxyethyl Adenosine,…

Vậy cụ thể, đông trùng hạ thảo có tác dụng gì cho sức khỏe con người?

Bồi bổ sức khỏe toàn diện

Trong trùng thảo có chứa hàm lượng vitamin, khoáng chất dồi dào, là vị thuốc thập toàn đại bổ cho cơ thể. Cung cấp năng lượng, dưỡng chất cần thiết, giúp cơ thể khỏe mạnh, chống suy nhược cơ thể.

Thành phần axit amin kích thích cơ thể sản sinh oxy và ATP nuôi dưỡng tế bào, kích thích trao đổi chất, giảm thiểu mệt mỏi. Do đó, đây là vị thuốc bổ dành cho người già, người vừa ốm dậy, người chán ăn, suy dinh dưỡng, thấp còi.

Tăng cường đề kháng, tạo hàng rào bảo vệ, phòng ngừa bệnh tật

Hoạt chất Selen trong dược liệu có tác dụng ức chế hệ miễn dịch, kết hợp với thành phần vitamin A, C. Tạo thành hàng rào chắn bảo vệ cơ thể khỏi vi khuẩn, virus, tác nhân gây hại, phòng ngừa bệnh tật hiệu quả.

Đông trùng hỗ trợ điều trị các bệnh lý khác nhau

Phòng ngừa bệnh tim mạch: Hoạt chất D-mannitol giúp ổn định nhịp tim, lưu thông tuần hoàn máu, giảm nồng độ cholesterol trong máu, ngăn ngừa mỡ máu. Nhờ đó, phòng ngừa bệnh đột quỵ, viêm cơ tim và tắc nghẽn động mạch.
Giảm cholesterol trong máu: Điều hòa, ổn định nồng độ cholesterol trong máu, giảm chất béo dư thừa, ngừa xơ vữa động mạch, tốt cho người béo phì, máu nhiễm mỡ.
Hỗ trợ điều trị tiểu đường tuýp 2: Ổn định đường huyết, bồi bổ cơ thể tích cực cho người tiểu đường.
Bổ thận, hỗ trợ chữa các bệnh về thận: Phục hồi, tăng cường chức năng thận, hỗ trợ điều trị suy thận, tiểu đêm, tiểu rắt. Đồng thời ngăn chặn, phòng ngừa suy thận, sỏi thận.
Hỗ trợ chữa bệnh ở phổi: Acid amin tăng cường trao đổi oxy, làm sạch phổi, tái tạo tế bào phổi, đặc biệt ở người hút thuốc. Giúp giảm ho, tiêu đờm, hỗ trợ chữa viêm phế quản, hen suyễn, ho lâu ngày, ho ra máu,…
Hỗ trợ điều trị bệnh gan: Đào thải độc tố trong gan, tăng cường chức năng gan, hỗ trợ điều trị viêm gan, xơ gan, gan nhiễm mỡ,…
Phòng chống, hỗ trợ ung thư: Ức chế, làm chậm sự phát triển và nhân bản tế bào ung thư, hỗ trợ giảm kích thước khối u. Đồng thời bổ sung dưỡng chất cần thiết, tăng đề kháng và sức khỏe cho bệnh nhân ung thư.

“Thần dược” tăng cường sinh lý

Với nam giới: Bổ thận, tráng dương, tăng cường sản sinh hormone, lưu thông khí huyết, kích thích ham muốn, kiểm soát xuất tinh sớm, cải thiện rối loạn cương dương, yếu sinh lý. Đồng thời, tăng cường số lượng và chất lượng tinh trùng, hỗ trợ điều trị vô sinh, hiếm muộn.
Với nữ giới: Điều hòa và kích thích sản sinh nội tiết tố, tăng cường ham muốn, giảm khô hạn. Đồng thời điều hòa rối loạn kinh nguyệt, giảm triệu chứng tiền kinh nguyệt, cải thiện triệu chứng tiền mãn kinh, tốt cho phụ nữ hiếm muộn, chuẩn bị mang thai.

Công dụng của trùng thảo trong làm đẹp

Các thành phần Saponin, Cordycepic acid, Adenosine,… có tác dụng tăng tuần hoàn máu, giúp da hồng hào, tươi trẻ. Kết hợp với vitamin dồi dào đem lại hiệu quả giảm nám, sạm, tàn nhang, mờ nếp nhăn, chống lão hóa. Đồng thời sử dụng đông trùng là bí quyết cho vóc dáng cân đối, mái tóc óng mượt của phụ nữ.

Trên đây là những thông tin cơ bản về đông trùng hạ thảo. Hi vọng có thể giúp ích cho mọi người.

[/tintuc]